Η σκιά του μοναχικού δέντρου

(Αυτοσχόλιο για την ποιητική συλλογή Καθόλου ποιήματα, εκδόσεις Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2019)

Τα μικρά παιδιά, πριν μάθουν να μετρούν κανονικά, χρησιμοποιούν έναν δικό τους χαριτωμένο τρόπο για να μετρήσουν ως το 1000: «Μάτια, μύτη, στόμα, χ(ε)ίλια.» Και πιστεύουν, μέσα στην παιδική τους άγνοια, αφέλεια και αθώα πονηριά, ότι έχουν βρει έναν εναλλακτικό τρόπο για να παρακάμψουν την άκαμπτη και απαιτητική λογική των μεγάλων. Αλλά και τα παιχνίδια τους, είτε παιχνίδια στον χώρο είτε με λέξεις, έχουν μία παράξενη δομή που πολλές φορές δεν υπακούει σε αυτό που ονομάζουμε «κοινή λογική» ή «ένα και ένα ίσον δύο». Όσοι γράφουν ποιήματα βρίσκονται, όπως και τα μικρά παιδιά, ακόμη στο «ένα», ή καλύτερα στο «έν», αρνούμενοι τη διάσπαση του κόσμου τους σε ετερώνυμα μέρη που απομακρύνονται το ένα από το άλλο. Όσοι γράφουν ποιήματα έχουν διατηρήσει κάτι από τον τρόπο σκέψης των παιδιών, με ό,τι αρνητικό ή θετικό συνεπάγεται αυτό.

Το αγαπημένο τραγούδι της γιαγιάς μου, που είχε γεννηθεί σε χωριό της Πίνδου το 1904 ή το 1907 (παραδόξως ανέφερε κάθε φορά ως πιθανές και τις δύο χρονολογίες), άρχιζε με τους στίχους: «Πέντε πλάτανοι, κι οι πέντε αράδα αράδα / κι ένας μοναχός, χαρά στον ίσκιο που 'χε.» Ο μοναχικός πλάτανος, αν και βρίσκεται μακριά από τους άλλους, προσφέρει την καλύτερη σκιά και, όπως προκύπτει από τους υπόλοιπους στίχους του ίδιου δημοτικού τραγουδιού, ο κλέφτης, ο απείθαρχος επαναστάτης, αποκομμένος και ο ίδιος από την κοινωνία, επιλέγει αυτήν την σκιά για να ξαπλώσει, να δέσει το άλογό του και να κρεμάσει το ντουφέκι του. Όπως το μοναχικό δέντρο, έτσι και ο ποιητικός λόγος δεν μπορεί να γεννηθεί και να διαμορφωθεί παρά μόνο στην πνευματική δροσιά που προσφέρουν η απομόνωση, η ησυχία και τα «έργα μη παραδεδεγμένης χρησιμότητος», για να θυμηθώ τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Μόνο έτσι ο λόγος θα δροσίσει στη συνέχεια όσους φιλοξενούνται στη δική του σκιά.

Ο δυσήνιος πολεμιστής του τραγουδιού θα έπρεπε να διέλθει από τη μοναξιά και την απομόνωση για να υπηρετήσει το ιερό έργο του, τον αγώνα για ελευθερία. Ο λόγος, όπως ο σπόρος, πρέπει να διέλθει από ένα δημιουργικό σκοτάδι και από την προσωρινή ή μόνιμη απομάκρυνση από τα επιφανειακά ψευδοπροβλήματα που απασχολούν τους περισσότερους ανθρώπους, για να διαφυλάξει το μήνυμα της ελευθερίας, που εδώ αφορά έναν δρόμο χωρίς στερεότυπα και προκαταλήψεις, μία διαδρομή μη προδιαγεγραμμένη, μία ελπίδα για τη διατήρηση της ελπίδας. Σε αυτήν την διαδρομή δυνατές, επίμονες και συχνά πειστικές και ελκυστικές φωνές παραφυλάνε στο κάθε βήμα, ώστε να προκαλέσουν ανασταλτικούς παράγοντες στην πράξη της δημιουργίας. Η κακοπροαίρετη κριτική και οι ποικίλες ανασφάλειες μάς κάνουν να αμφιβάλλουμε για τις ικανότητές μας, οι φίλοι και οι δικοί μας άνθρωποι φέρονται κατά περιόδους –ή νομίζουμε ότι φέρονται– σαν εχθροί, η εσωτερική αγωνία κορυφώνεται.

Ο ποιητής γράφει στίχους στην ασφάλεια του δωματίου του και δίνει την εντύπωση ενός ήρεμου ανθρώπου, που τον απασχολούν μόνο οι λέξεις. Αλλά ένα ειδικό εγκεφαλογράφημα –αν υπάρξει ποτέ τέτοια δυνατότητα– θα έδειχνε ότι μέσα του συχνά νιώθει σαν ναυαγός που παλεύει με τα κύματα ή όπως ένας άνθρωπος που κρατιέται με όλη του τη δύναμη από ένα λεπτό κλαδί, λίγο πριν πέσει στον βαθύ γκρεμό. Για κάποιον άγνωστο λόγο μόνο η εστίαση στο μυστήριο του θανάτου μπορεί να του προσφέρει πραγματική γαλήνη.

Πολλές φορές αισθάνομαι ότι τα ποιήματα που γράφω έρχονται όπως ένας απρόσκλητος, ωστόσο ευπρόσδεκτος, επισκέπτης. Μου έχει συμβεί να ξυπνώ μέσα στη νύχτα για να σημειώσω στο χαρτί μερικές λέξεις ή να σταματώ με το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου για τον ίδιο λόγο. Είχα ακούσει από τον ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη ότι κάποτε ήρθε στον νου του μία ωραία λέξη τη στιγμή που κολυμπούσε στα βαθιά σε παραλία της Χαλκιδικής και βγήκε βιαστικά στη στεριά για να την καταγράψει πριν την (ξε)χάσει.

Τα ποιήματά μου κατά κάποιον τρόπο δεν μου ανήκουν. Έχω ακούσει από άλλους ερμηνείες που υπερβαίνουν τη δική μου άποψη ή αντίληψη γι' αυτά. Αρχικά διαφωνώ, θεωρώντας πως γνωρίζω καλύτερα το έργο μου από εκείνους, αλλά στην πορεία διαπιστώνω ότι συνήθως έχουν δίκιο. Ερμηνεία, ανάλυση και κριτικός λόγος δύσκολα υφίστανται χωρίς αποστασιοποίηση. Όταν κάποιος γράφει, δεν μπορεί να σκέφτεται συγχρόνως και την ερμηνεία. Αυτό θα συνέβαινε μόνο στην περίπτωση που ο ποιητής δεν υπηρετεί τη «μεγάλη Κυρά», όπως χαρακτηρίζει την ποίηση ο Κωνσταντίνος Καβάφης, αλλά την χρησιμοποιεί ως υπηρέτρια.

Αν ήξερα με ποιον τρόπο τα βιώματα, οι σκέψεις και οι λέξεις γίνονται ποιήματα, θα μοιραζόμουν αυτήν την γνώση με τους αναγνώστες του παρόντος κειμένου. Αλλά δεν γνωρίζω ούτε τις λεπτομέρειες ούτε καν τις αδρές γραμμές αυτού του παράξενου φαινομένου «μετατροπής ενέργειας». Στη γραφή πορευόμαστε μόνοι. Και κάποιες φορές διχασμένοι, δηλαδή περισσότερο από μόνοι. Ο Ηράκλειτος μιλά για μία κατάσταση βύθισης στον εαυτό μας («εδιζησάμην εμεωυτόν»), που όμως δεν θα μας οδηγήσει σε απαντήσεις, αφού σύμφωνα με τον ίδιο: «ψυχῆς πείρατα ἰὼν οὐκ ἂν ἐξεύροιο πᾶσαν ἐπιπορευόμενος ὁδόν». Και με λόγια σημερινά: «Όποιον δρόμο και αν ακολουθήσει κανείς, δεν θα βρει απάντηση στα θέματα της ψυχής». Τελικά ίσως αρκεί το ταξίδι, ακόμη και αν οι απαντήσεις δεν υπάρχουν. Αρκεί όμως το ταξίδι;

Διονύσης Στεργιούλας

[περ. Καρυοθραύστις, τχ. 4, Θεσσαλονίκη, 2020, σελ. 187-189]

Νίκος (Σπήλιος) Αργυρόπουλος: τρία ποιήματα

*

ἤτανε πάντα διφορούμενη ἡ στάση τοῦ χρόνου ἀπέναντί μου.
μετά τό πλύσιμο τοῦ ἑαυτοῦ ἀπό πάνω μου στό σκοινί ἔξω ἀπό τό παράθυρο κρεμασμένος καί ἁπλωμένος ἤμουνα.
στήν ἀγωνία πού κρεμόταν μαζί μου ἔξω καί λιαζόταν τά ἀρχικά μου κεντημένα πάνω της ἤτανε.
ὅμως ὅταν σκεφτόταν τήν προϊοῦσα ἀδυναμία τοῦ σώματος ὁ χρόνος ξάφνου μοῦ ἔκανε χατήρια καί μοῦ ἔλεγε νά τοῦ ζητήσω.
κι ἔχω καί τήν ἰδιότητα νά χαίρομαι ὅτι θυμᾶμαι μοῦ τήν ἐγκατέστησε ὅταν μέ ἔβλεπε συννεφιασμένο νά λυπᾶμαι τόν ἑαυτό μου.
δύσθυμα ὅμως ἀνέχομαι αὐτό τό ποίημα δέν ἔχει ἀκόμα παρόν.
τό ὁποῖο καρτερικά περιμένει νά ἀποκτήσει.
ἕνα φύσημα σέ ὀλύμπιο ἀκίνητο ψύχραιμο νερό.

*

παράπονα παράπονα ἔχεις μιά ζωή παράπονα.
εἶναι ἡ αἰτία ἴσως αὐτό πού λείπει.
τό φυσικό τέλος τῆς πνευματικῆς ἀνελευθερίας σάν ὑποχρέωση ἔμεινες νά καρτερᾶς.
κι ἄν γίνω αἴφνης ὀρειβάτης καί φτάσω στήν κορυφή μου κι ἀπό ἐκεῖ ἐπάνω κοιτάξω τί θά δῶ;
χάλια πού μοῦ ἀπονέμουν κουρέλια κάτω στήν κοιλάδα πού ἐκπτύσσεται καί ζητάει μήν πῶ ἀνέχεται ποτάμια δέντρα κ.τ.λ.
μέ τήν ὁριστικότητα μιᾶς πράξης ἤ ἑνός συναισθήματος καί τούς μετέπειτα στιχοποιημένους στόχους τί σχέση νἄχω;
νά μήν σκέφτομαι οὔτε νά θυμᾶμαι μόνο παλιές ἐπιθυμίες πού ἀποδείχτηκαν πενιχρές μᾶλλον πλανημένες.
πραγματικά θά ἔπρεπε νά ἔχω κάποια σχέση μέ ὅλα αὐτά.
ἀκούω κι ἀλλοῦ συννέφιαζα τόν ἀπομυθοποιητικό μου χρόνο.
ὅμως ὑπόσχέσεις μέ εὑρύνουν καί συναντῶ καί τόν ἐναγκαλισμό.
μέ τό ἀπεριόριστο καί τό ἀνεφάρμοστο μέ τόν ἔρωτα.

*

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΩ ΚΑΤΩ
ἡ μόνη ὁδηγία πού μοῦ δόθηκε ἀπό μένα
ἤτανε νά μήν ἁπλώνω τόν χρόνο
στό σκοινί νά στεγνώνει
.
ψυχαοιδός. τούς δρόμους πού ἤτανε νά πάρω ἐγώ τούς ἀκολούθησα μουσκίδι ἀπ’ τήν βροχή τῶν συνηθειῶν. μ’ αὐτές τίς λἕξεις μοῦ πόνεσε καί τό πόδι κλωτσοῦσα ἕνα ὅριο
.
μειώνοντας τήν ἀμηχανία στό ἐλάχιστο στό μηδέν νά γυρίζω μετά καί νά καταγράφω θορύβους ἐνῶ ἔβγαιναν ζεστοί ἀπό τόν φοῦρνο μου τούς μοίραζα ἀρτήματα δεξιά κι ἀριστερά
.
ὁ περίλογος αὐτός. ἀλλά τά ποιήματα ἤτανε σάν τούς συντρόφους τοῦ ὀδυσσέα τά ξέκαναν ἕνα ἕνα καθ’ὁδόν τελειώνοντάς τα ἐπέστρεψα μονάχος
.
τό συμπεράσμα τῆς μάσκας πού φοράω τώρα
εἰρωνεύεται τά πάντα πλέον σάν κατάφαση
.
μαστόροι καλαβρυτινοί καί μαρμαροχτιστάδες
αὐτός ὁ κόσμος δέν ἔχει ἄλλη χρήση ἀπό τό νά εἶναι τό πέρασμα πειρατῶν

[Προδημοσίευση από την υπό έκδοση νέα ποιητική συλλογή του Νίκου (Σπήλιου) Αργυρόπουλου με τίτλο Επιστροφή. Απόσταση και στροφές. Μεταίωρα ποιήματα και Στοιχήματα.]

Επετειακή εκπομπή για το 1821

H Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης (TV100) αναδεικνύει γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Θεσσαλονίκη αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 και τιμά την 25η Μαρτίου με μία επετειακή εκπομπή που θα προβληθεί την Κυριακή 29.3.2020, ώρα 1:50 μμ.

Στην ωριαία αυτή τηλεοπτική εκπομπή («Το θαύμα της εθνεγερσίας»), που επιμελείται-παρουσιάζει ο Στέλιος Λουκάς, σκιαγραφείται το status quo στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια κατά τη διάρκεια του 1821, η κατάσταση που επικρατούσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι συνθήκες διαβίωσης και τα προνόμια των υπόδουλων Ελλήνων, η συμβολή του Αγίου Όρους, της Χαλκιδικής, της Βέροιας και της Γουμένισσας στον απελευθερωτικό αγώνα, ο αντίκτυπος που είχε η εξέγερση των Ελλήνων στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Ταυτόχρονα δίνεται απάντηση σε πλήθος καίριων ερωτημάτων, όπως επί παραδείγματι στο κατά πόσο ήταν ευνοϊκή τότε η συγκυρία για την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, και παρουσιάζονται μοναδικά έργα τέχνης της Συλλογής Τρικόγλου εμπνευσμένα από το '21.

Στην εκπομπή συμμετέχουν (είτε μέσω Skype είτε με τηλεφωνική συνομιλία) οι:

-Δημήτρης Παπασταματίου, επίκ. καθ. Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας ΑΠΘ 

-Ιωάννης Χασιώτης, ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ 

-Βασίλειος Πάππας, πρόεδρος Ε.Μ.Σ. & Ιστορικής-Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής [μιλά για τη συμβολή του Αγίου Όρους και της Χαλκιδικής στον αγώνα του 1821]

-Διονύσης Στεργιούλας, συγγραφέας [μιλά για μία άγνωστη πτυχή της ζωής του Διονυσίου Σολωμού κατά το 1821] 

-Θωμάς Γαβριηλίδης, συγγραφέας [μιλά για τη μάχη στην ιστορική μονή Δοβρά, πλησίον της Βέροιας στις πλαγιές του Βερμίου όρους, στην οποία διακρίθηκε ο Τάσος Καρατάσος] 

-Χρήστος Ίντος, συγγραφέας [μιλά για τη συμβολή της Γουμένισσας και της ευρύτερης περιοχής στην ελληνική επανάσταση] 

-Θεοδώρα Μηνούδη, συγγραφέας [μιλά για τον καταλυτικό ρόλο που διαδραμάτισαν προσωπικότητες της Ανατολικής Ρωμυλίας] 

-Ιωάννης Τζιφόπουλος, καθηγητής ΑΠΘ [μιλά για σπάνια έργα τέχνης της Συλλογής Τρικόγλου, που εικονίζουν μορφές και γεγονότα του 1821].

Χτίζοντας γέφυρες

(Κριτικοί κοινωνικοί [πολυ]γραμματισμοί: Διατροπικές νοηματοδοτήσεις σε τυπικές και μη τυπικές κοινότητες μάθησης, συλλογικό έργο, επιμέλεια: Έφη Παπαδημητρίου, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2020, σελ. 440.) 

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg το συλλογικό έργο Κριτικοί κοινωνικοί [πολυ]γραμματισμοί σε επιμέλεια της Έφης Παπαδημητρίου. Στον τόμο συνεργάζονται οι: Κατερίνα Διακίδου, Μαρία Εμμανουηλίδου, Δέσποινα Καπαρινού, Άρτεμις Κατσιαφλάκα, Αδαμαντία Κοτσώνη, Δέσποινα Κυπριώτη, Δήμητρα Μακρή, Ευαγγελία Μπουγατζέλη, Έφη Παπαδημητρίου, Γλυκερία Φίστα, Ευαγγελία Φίστα.

Το σύγγραμμα περιλαμβάνει τις εξής εργασίες:

«Αξιοποιώντας την "οπτική γραμματική" στη σχολική τάξη ως πόρο για τη δόμηση πολύσημων διατροπικών νοημάτων» (Δήμητρα Μακρή, Έφη Παπαδημητρίου) 

«"Γέφυρες χτίζουμε, φράγματα γκρεμίζουμε": Προς μια κριτική πολυτροπική προσέγγιση της διδασκαλίας του γραμματισμού για την [ανα]κατασκευή της ταυτότητας του "άλλου"» (Έφη Παπαδημητρίου, Δέσποινα Καπαρινού)
 

«"Διαβάζοντας τις σκέψεις των άλλων": Αξιοποίηση του εικονοβιβλίου Thank you, Mr. Falker στο πλαίσιο πρακτικών κριτικού γραμματισμού για τη διδασκαλία της αγγλικής ως ξένης γλώσσας» (Μαρία Εμμανουηλίδου, Έφη Παπαδημητρίου)

«"Επικίνδυνα νερά... Ψαρώνεις;" Το κόμικ ως οπτικό επικοινωνιακό μέσο για την κριτική διερεύνηση και νοηματοδότηση των σχέσεων εξουσίας στη σχολική πράξη» (Έφη Παπαδημητρίου, Δέσποινα Κυπριώτη)

«Καλλιεργώντας τον γραμματισμό μέσα από τις οπτικές τέχνες: Από τη "φιλμική" στην "κειμενική" ρητορική» (Έφη Παπαδημητρίου, Άρτεμις Κατσιαφλάκα, Μαρία Εμμανουηλίδου) 

«Η διαφήμιση ως πεδίο άσκησης κριτικού γραμματισμού στα ΜΜΕ: Διερευνώντας την "εικόνα" των [δύο] φύλων στην έντυπη και τηλεοπτική διαφήμιση στο πλαίσιο μιας διατροπικής προσέγγισης διδασκαλίας της γλώσσας» (Έφη Παπαδημητρίου, Κατερίνα Διακίδου, Αδαμαντία Κοτσώνη)

 «Η κριτική "ανάγνωση" πολυμεσικών πηγών νοήματος ως πρακτική κοινωνικού γραμματισμού σε διαπολιτισμικές τάξεις ενηλίκων» (Γλυκερία Φίστα, Έφη Παπαδημητρίου, Ευαγγελία Φίστα)

 «Διαβάζοντας "πίσω από την οθόνη": Η περίπτωση του YouTube» (Ευαγγελία Μπουγατζέλη, Έφη Παπαδημητρίου)

Στόχος του παρόντος τόμου, σύμφωνα με το κείμενο στο οπισθόφυλλο, είναι «να προτείνει ένα πλαίσιο αρχών αναφορικά με την παιδαγωγική του γραμματισμού εδραζόμενου στη σύζευξη των -κοινών- συνιστωσών τριών διαφορετικών επιστημονικών παραδόσεων, των Νέων Σπουδών Γραμματισμού, των Πολυγραμματισμών και της Απελευθερωτικής Αγωγής του Freire, το οποίο συμπυκνώνεται στον όρο "κριτικοί [κοινωνικοί] πολυγραμματισμοί", παρουσιάζοντας ψήγματα ερευνητικής δουλειάς που πραγματοποιείται στο πεδίο αυτό σε πρακτικό επίπεδο σε μια προσπάθεια σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη, των εξωσχολικών με τους ενδοσχολικούς γραμματισμούς, της τυπικής με τη μη τυπική εκπαίδευση». 

Το «εγώ» ως θύμα του «εμείς»

*

Ευγενία Μακαριάδη, Ψευδάνθρακας και άλλες ιστορίες, Βακχικόν, Αθήνα, 2019.

Πεζά κείμενα μικρής έκτασης με γραφή ρεαλιστική και ίσως σε κάποιες σελίδες με βιωματικό περιεχόμενο. Γραφή που δεν ωραιοποιεί τις περιγραφές. Αφηγήσεις που περιστρέφονται γύρω από συγκεκριμένα κάθε φορά γεγονότα, δημιουργώντας ένα κλίμα εποχής, αλλά όχι και νοσταλγίας. Αστοί, υπάλληλοι, αγρότες, άνθρωποι «της διπλανής πόρτας», πρόσωπα της ζωής και της γραφής που ακολουθούν το πεπρωμένο χωρίς να έχουν τη δύναμη να παρέμβουν δραστικά σε αυτό. Μία θεατρική σκηνή που περιλαμβάνει ασύνδετα επεισόδια που χαράχτηκαν στη μνήμη των αφηγητών. Καθώς αφηγούνται, τα ξαναζούν. Τα χρόνια έχουν περάσει, αλλά τα πρόσωπα και το σκηνικό που συνοδεύει την κάθε ιστορία έχουν αποτυπωθεί μέσα τους με στατικό τρόπο, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Το παρόν μοιάζει να απουσιάζει από το αντιληπτικό πεδίο των αφηγητών, που ζουν «με το ένα πόδι» στο παρελθόν, προσκολλημένοι σε τραύματα που τους είχε επιφέρει και σε εικόνες σκληρές και αληθινές, που έχουν νικήσει τη λήθη. Οι πολλές μικρές ιστορίες που συγκροτούν το βιβλίο εικονίζουν μία κοινωνία που εκτός από τις φωτεινές πλευρές της έχει και τους σκοτεινούς δρόμους και τα κρυμμένα μυστικά της. Το φως με το σκοτάδι βαδίζουν χέρι χέρι και η ζωή προχωρά σε δύο διαφορετικά επίπεδα, μακρινά και κοντινά μεταξύ τους ταυτόχρονα, που θυμίζουν τις δύο όψεις ενός χαρτιού: στην επιφάνεια, όπου όλα είναι ήσυχα, και στην άλλη όψη, όπου τίποτα δεν είναι σταθερό και προβλέψιμο.

*

Μαρία Ντινάκη, Βαλίτσα, εκδόσεις Εντευκτηρίου, Θεσσαλονίκη, 2019.

Η Βαλίτσα της Μαρίας Ντινάκη είναι ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο που αποτελείται από αφηγηματικά κείμενα μικρής έκτασης (διηγήματα και ποιήματα). Η αφηγήτρια μιλά για τον εαυτό της και για τη σχέση της με πρόσωπα του άμεσου οικογενειακού ή του ευρύτερου περιβάλλοντός της. Σχολιάζει στάσεις, στερεότυπα και συμπεριφορές τους, άλλοτε με βλέμμα διερευνητικό και άλλοτε με σαρκασμό και υποβόσκουσα ή εμφανή ειρωνεία. Η γραφή είναι αφαιρετική και καταγράφονται μόνο τα απαραίτητα. Ο αναγνώστης θα πρέπει να δει «από μέσα» το κείμενο επιδεικνύοντας συναισθηματική νοημοσύνη, ώστε να έχει πληρέστερη αντίληψη όσων διαδραματίζονται εκεί. Σε πολλές σελίδες του βιβλίου κρύβεται το βλέμμα ενός παιδιού που δεν κατανοεί και αμφισβητεί τα κάθε είδους κοινωνικά στερεότυπα, γνωρίζοντας ωστόσο την ισχύ τους στην κοινωνική ζωή και στον φαντασιακό μας κόσμο. Η παρατήρηση, η κίνηση και η ματιά που διαπερνά την επιφάνεια αντικαθιστούν την πλοκή και τους διαλόγους. Αφηγήματα και ποιήματα που αντιμετωπίζουν τον κόσμο με λογοτεχνικούς όρους και περιγραφές, αλλά στοχεύοντας στην απομυθοποίηση των εσωτερικών δομών που βρίσκονται στη βάση καταστάσεων που θεωρούμε δεδομένες και αυτονόητες. Το εύρος της παρατήρησης σε κάθε κείμενο μπορεί αρχικά να θεωρηθεί μικρό, αλλά στη συνέχεια τα κείμενα δικαιώνονται από την ποιοτική γραφή και από τη γενίκευση που επιτρέπουν στον αναγνώστη να κάνει. Η φιλόλογος-συγγραφέας όχι μόνο δεν κρύβει την επαγγελματική της ιδιότητα, αλλά την προβάλλει σε κάποια σημεία του βιβλίου, όπως συμβαίνει έμμεσα στο μικρό ποίημα που ακολουθεί («Σημεία πήξης»):

Θαύμασα τα θαυμαστικά.

Απόρησα με τα ερωτηματικά.

Κι όταν ήρθε η ώρα,

αποσιώπησα τα αποσιωπητικά.

Αγνή Αγγελούδη