Τα συμφραζόμενα συγκροτούν το νόημα

[Ειρήνη Βακαλοπούλου, Τοκάτα, Εκδ. Εκάτη, Αθήνα 2021]

Ένας ιδιαίτερος ψυχισμός αλλά και μια ιδιαίτερη αντίληψη και άποψη για τη γλώσσα και για την ποίηση αποκαλύπτονται στην ολιγοσέλιδη ποιητική συλλογή Τοκάτα τής Ειρήνης Βακαλοπούλου. Σε προηγούμενα ποιήματά της υπήρχαν διάσπαρτα δάκρυα, ενώ εδώ ένα κλάμα, ένα ενιαίο μοιρολόγι, ένα έργο που προκύπτει από τη συνειδητοποίηση της φθοράς και της πολυδιάσπασης που χαρακτηρίζουν και τον κόσμο συνολικά και τον προσωπικό μας κόσμο. Η ποιήτρια ούτε λέγει ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει: «Όψη θανάτου / στη λήξη του θέρους». Δεν υπάρχει κάποιου είδους αναζήτηση, αφού όλα είναι γνωστά, αφού το τέλος έχει ήδη προηγηθεί: «έχω υπάρξει πολλές φορές νεκρός». Στο ένα και μοναδικό ποίημα του βιβλίου όλα τελούν υπό κατάρρευση, μέχρι που έρχεται ο τελευταίος στίχος να ανατρέψει κάθε μελαγχολική ενατένιση της ζωής: «Είμαι ζωντανός». Στην Τοκάτα η έλλειψη κεντρικού εμφανούς νοηματικού πυρήνα και η ποικιλομορφία εικόνων και αναφορών δημιουργούν την εντύπωση ότι τα συμφραζόμενα συγκροτούν το νόημα, ότι το κεντρικό θέμα του ποιήματος προκύπτει από την περιγραφή του πλαισίου. Πρόκειται για ένα ποίημα δύσκολο στην ερμηνεία του, που μπορεί όμως να διαβαστεί και να κατανοηθεί με πολλούς τρόπους. Για όσους αναγνώστες το επιθυμούν, μπορεί να συνεχιστεί η ανάγνωση και έξω από το βιβλίο, στη δική τους ζωή. Ακολουθούν τρία μικρά αποσπάσματα: 

«Το αίμα κάνει πόλεμο

  είναι ποτάμι

  πηγαίνει με τη φορά της συλλαβής

  μα εσύ αντάλλαξες την άγρια ταχύτητα

  μ' αέρα κρύο κι άκαμπτο»

  (σ. 11) 

«Είσαι η ανοιχτή πύλη της χαράς

  κι ένα φύλλωμα απ' τον Παράδεισο.»

  (σ. 13)

 «λυπάμαι για την άπειρη μέρα

   κάθε πρωί πρέπει να της μαθαίνω

   τα ίδια πράγματα

   να μην ξεχάσω να της πω το ένα

   να μην ξεχάσω να της πω το άλλο

   και πως σε άλλη γεωμετρία

   κάθε τι είναι όπως το αφήσαμε.»

   (σ. 15)

Αγνή Αγγελούδη