Παναγιώτης Γούτας, Τζαζ, παθήσεις και άλλα τινά, διηγήματα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2015
Η
δημιουργικότητα του συγγραφέα Παναγιώτη
Γούτα απλώνεται σε όλα σχεδόν τα είδη
του γραπτού λογοτεχνικού και δοκιμιακού
λόγου. Ως πεζογράφος βαδίζει εν μέρει
στα χνάρια του πρώτου δασκάλου του στη
γραφή, του Θεσσαλονικιού διηγηματογράφου
Περικλή Σφυρίδη: γραμμική αφήγηση,
γλωσσική ομοιομορφία, ρεαλισμός, έμφαση
στο περιεχόμενο. Όπως και ο Σφυρίδης,
που κατηγοριοποιεί τα διηγήματά του σε
θεματολογικές ενότητες (ζωοφιλικά,
ερωτικά, ιατρικά, κοινωνικά), ο Γούτας
κάνει μία ανάλογη κατηγοριοποίηση:
διηγήματα με κοινό τόπο τις αναφορές
στη μουσική τζαζ και διηγήματα με τις
ιατρικές παθήσεις των ηρώων στο επίκεντρο.
Ο
μικροαστισμός, απόρροια και κατάλοιπο,
στη σημερινή ελληνική εκδοχή του, της
περιόδου της μεταπολεμικής αστυφιλίας
και των νόμων της αντιπαροχής, που
οδήγησαν στον εγκλωβισμό πρώην κατοίκων
της υπαίθρου σε διαμερίσματα των αστικών
κέντρων, αποτελεί το σταθερό πλαίσιο
αναφοράς του βιβλίου. Οι πρωταγωνιστές
των διηγημάτων χαρακτηρίζονται από
έλλειψη κοινωνικής συνείδησης και ζουν
υπό καθεστώς φόβου, αστάθειας, ανασφάλειας,
καχυποψίας απέναντι στο καινούριο,
κοινωνικής συμβατικότητας και
ατομικιστικών αντιλήψεων αναμένοντας
εκείνον τον άγνωστο παράγοντα, θα έλεγε
κανείς τον άγνωστο Θεό, που θα τους
απαλλάξει από την εφιαλτική καθημερινότητα.
Το κοινωνικό αυτό πλαίσιο περιορίζει
ή καταργεί κάθε δυνατότητα πραγματικής
ελευθερίας και ουσιαστικής επικοινωνίας
και παράλληλα ευνοεί την ακίνδυνη για
την ισχύουσα τάξη πραγμάτων εστίαση σε
θέματα υγείας και στο ποδόσφαιρο ή και
στη νευρωτική ενασχόληση με αυτά.
Ο
Γούτας γράφει εν μέρει ως βιωματικός
συγγραφέας και εν μέρει ως παρατηρητής
της ζωής των άλλων. Δεν τον ενδιαφέρουν
η έρευνα των κοινωνικών δομών, η ανάλυση
και η ιδεολογικοποίηση, αλλά κυρίως η
παρατήρηση και η καταγραφή. Η ίδια οπτική
κυριαρχεί όχι μόνο στο συγκεκριμένο
βιβλίο αλλά και στο σύνολο του έργου
του, πεζογραφικού, ποιητικού και κριτικού.
Στα διηγήματά του το παρελθόν είναι
καλά κρυμμένο -μοιάζει να μην υπάρχει-
και το μέλλον παρουσιάζεται σκοτεινό,
χωρίς προοπτικές. Υπάρχει μόνο ένα
διαρκές παρόν, που ορίζεται από τις
συντεταγμένες επιφανειακά ασήμαντων
ή αδιάφορων γεγονότων και καταστάσεων,
που όμως έχουν τεράστιες επιπτώσεις
στον εσωτερικό κόσμο των πρωταγωνιστών.
Οι ήρωές του συνήθως ασφυκτιούν, νιώθουν
ξένοι στην ίδια τους τη ζωή, αλλά δέχονται
παθητικά αυτή την κατάσταση, όταν δεν
θυματοποιούνται από μόνοι τους. Η
διαφορετικότητα αποτελεί τη μεγαλύτερη
απειλή, ενώ η λέξη «ικανοποίηση» δεν
υπάρχει στο λεξιλόγιό τους. Οι ενοχές,
ο φόβος και η ανασφάλεια ξυπνούν μέσα
τους με τις πιο παράξενες αφορμές και
τους μεταμορφώνουν σε πρωταγωνιστές
μικρών δραμάτων, που παίζονται καθημερινά
στους δρόμους και σε κλειστούς χώρους
των μεγαλουπόλεων. Aναζητούν
λόγους για να νιώσουν σημαντικοί στον
μικρόκοσμό τους εθελοτυφλώντας μπροστά
στις μεγάλες αλλαγές που με ταχύτατο
ρυθμό λαμβάνουν χώρα στο ευρύτερο
περιβάλλον τους. Ίσως η «ηθελημένη
άγνοια» και η παθητικότητα που τους
χαρακτηρίζουν, αλλά και τα κάθε είδους
προβλήματα που τους συνοδεύουν, αποτελούν
τις βασικές αιτίες, για τις οποίες σε
αρκετές περιπτώσεις κερδίζουν τη
συμπάθεια των αναγνωστών.
Διονύσης
Στεργιούλας
Την
Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2016, ώρα 19:00, οι
εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ παρουσιάζουν στο
βιβλιοπωλείο της Θεσσαλονίκης ΙΑΝΟΣ
τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη
Γούτα με τίτλο «Τζαζ,
παθήσεις και άλλα τινά».
Θα μιλήσουν οι:
Αλεξάνδρα Μπακονίκα,
ποιήτρια-κριτικός,
Βαγγέλης Τασιόπουλος,
ποιητής.
